Vooral alleenstaanden doen beroep op noodhulp

Jaarlijks wordt in Nederland voor meer dan 5 miljoen privaat geld aan noodhulp toegekend door noodhulpbureaus. In ruim 100 gemeenten ondersteunen 26 SUN-noodhulpbureaus mensen met urgente noden als er geen andere voorzieningen zijn waarop een beroep kan worden gedaan. Hulp- of dienstverleners kunnen namens hun cliënten aanvragen doen voor een gift of een renteloze lening. Hierdoor voorkomen noodhulpbureaus dat mensen tussen wal en schip terechtkomen. Vooral alleenstaanden blijken een beroep te doen op deze noodhulp, meer dan 80% van de giften gaat naar deze groep mensen. Noodhulpbureaus krijgen uiteenlopende aanvragen variërend van aanvragen voor woninginrichting, het aflossen van betalingsachterstanden, bijdragen in levensonderhoud en fietsen tot medische aanvragen. Van de medische aanvragen gaat 60% over mondzorg. Deze en vele andere inzichten komen naar voren uit het recent gestarte Datadashboard Urgente Noden waar inmiddels 14 van de 26 noodhulpbureaus bij zijn aangesloten. Het is voor het eerst dat deze cijfers via Stichting Urgente Noden Nederland (SUN Nederland) en de noodhulpbureaus op landelijk niveau beschikbaar zijn.

Trends agenderen voor structurele oplossingen

Met de inzichten uit het Dashboard Urgente Noden kunnen SUN Nederland en de noodhulpbureaus onder meer Rijk en gemeenten voeden, zodat zij hun beleid efficiënter kunnen inrichten en hun bereik kunnen vergroten, maar vooral oplossingen kunnen bedenken voor groepen die structureel buiten de boot lijken te vallen. Zo blijkt uit de cijfers van het Datadashboard Urgente Noden dat de meeste giften worden verstrekt aan alleenstaanden: meer dan 60% van hen is alleenstaande zonder kinderen en 20% alleenstaande met kinderen. Opvallend omdat de groep alleenstaanden demografisch gezien maar 18% van de Nederlandse bevolking uitmaakt.
Een ander inzicht is dat van de circa 10% aanvragen die binnenkomen op medisch gebied, ruim 60% over mondzorg gaat en dat dit aantal toeneemt. Reden voor SUN Nederland en de noodhulpbureaus om de beschikbare data geanonimiseerd in te brengen in het onderzoek dat ACTA (Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam) in opdracht van het ministerie van VWS uitvoert over ‘mijding van mondzorg’. Zo hopen SUN Nederland en de noodhulpbureaus dat er een structurele oplossing komt om mondzorg weer toegankelijk te maken voor mensen die de mondzorg nu niet kunnen betalen.

Meeste toekenningen voor woninginrichting

Van alle in het Dashboard Urgente Noden geregistreerde aanvragen wordt ruim twee derde toegekend. De meeste toekenningen vinden plaats in de categorieën woninginrichting en huishoudelijke apparatuur (circa 40%). Van de giften wordt 18% verstrekt voor aflossing van betalingsachterstanden, vaak om erger en verder afglijden of onnodige escalatie te voorkomen. Twee derde van dat bedrag gaat naar het aflossen van huur- of energieschulden, meestal om huisuitzetting of afsluiting van gas, water en licht (en dus verder oplopende problematiek) te voorkomen. Medische aanvragen en bijdragen voor levensonderhoud beslaan ieder zo’n 10% van de totale aanvragen. Bijna 5% van de giften is voor vervoer, waarbinnen 60% voor de aanschaf van (aangepaste) fietsen. Noodhulpbureaus bereiken zowel mensen met een uitkering als mensen met inkomen uit werk (werkende armen). Incidenteel ontvangen ook mensen met hogere inkomens ondersteuning. De meeste aanvragen worden gedaan voor mensen die tot tweeduizend euro aan inkomsten per maand hebben. De verdeling man- vrouw is bijna evenredig. In de meeste gevallen zijn gemeenten (schuldhulpverleners, wijkteams, enz.) de aanvrager bij het noodhulpbureau voor hun inwoners met urgente noden, gevolgd door medewerkers van Vluchtelingenwerk, bewindvoerders, maatschappelijke opvang en zorginstellingen.

Data over noodhulp voor het eerst beschikbaar

Op dit moment leveren 14 noodhulpbureaus hun data van de afgelopen drie jaar aan in het Datadashboard Urgente Noden. Het uiteindelijke doel van het Dashboard is om te komen tot een volledig landelijk beeld van private noodhulp, doordat ook de overige noodhulpbureaus, charitatieve vermogensfondsen en geloofsgemeenschappen hun data gaan aanleveren. Het Datadashboard Urgente Noden is ontwikkeld door SUN Nederland in samenwerking met de noodhulpbureaus en mede mogelijk gemaakt door het ministerie van SZW, ING Nederland fonds en Dioraphte. Voor geïnteresseerden is ter illustratie een demoversie in PDF beschikbaar.