Input consultatieronde Social Climat Fund

Om ons klimaat te verbeteren zijn maatregelen nodig om de CO2-uitstoot terug te dringen. Deze maatregelen leiden tot prijsstijgingen. Om kwetsbare huishoudens die hierdoor het hardst worden geraakt te ondersteunen, is een Europees fonds opgericht: het Social Climat Fund. Elke EU-lidstaat kan een beroep doen op dit fonds door een nationaal plan in te dienen. De Nederlandse overheid heeft een pakket van maatregelen voorgesteld en tot 24 februari jl. kon hierop worden gereageerd. Ook SUN Nederland heeft een reactie ingezonden voor deze consultatieronde.

Focus op CO2-uitstoot en mobiliteit

In het Nederlandse plan ligt de focus op het terugdringen van de CO2-uitstoot in relatie tot mobiliteit. Er worden vier maatregelen voorgesteld:

• Subsidie voor elektrische auto met sloopvoorwaarde (sloopvoorwaarde van een fossiel voertuig);
• Maatregelen in openbaar vervoer;
• Doorfietsrouters en fietsinfrastructuur;
• Deelauto en deelfiets.

Daadwerkelijke effect en bereik juiste huishoudens

In het Datadashboard Urgente Noden komt duidelijk naar voren dat sommige mensen moeite hebben met het betalen van de energierekening. Van diverse noodhulpbureaus is bekend dat zij aanvragen op dit terrein hebben toegekend en in sommige gevallen ook publieksacties zijn gestart om gelden bijeen te brengen. Ook gaat 13,25% van alle aanvragen die bij noodhulpbureaus binnenkomen over mobiliteit. Bijvoorbeeld over de aanschaf van een (elektrische) fiets of een vergoeding voor het openbaar vervoer.

Willen maatregelen zin hebben dan moeten de aangevraagde maatregelen daadwerkelijk effect hebben en ook echt de kwetsbare huishoudens bereiken. Een subsidie op een elektrische auto maakt bijvoorbeeld nog niet dat deze elektrische auto voor iedereen toegankelijk wordt. De voorgestelde maatregelen met betrekking tot het openbaar vervoer sluiten meer aan, maar ook hier pleiten wij voor maatwerk. In buitengebieden waar het openbaar vervoer minder toegankelijk is, kan een bijdrage in de aanschaf van een (elektrische) fiets meer passend zijn, indien dit een volwaardig alternatief is. Maatregelen op korte termijn zijn noodzakelijk, omdat anders het aantal mensen met financiële problemen in Nederland alleen maar toeneemt en dit ook zorgt voor meer problemen op de lange termijn. Dit neemt niet weg dat maatregelen op de lange termijn ook nodig zijn.

Speciale aandacht voor alleenstaanden en ouderen

Uit het Datadashboard Urgente Noden (DUN) blijkt verder dat 64% van de aanvragen bij een noodhulpbureau is voor alleenstaanden zonder kinderen. Alleenstaanden moeten in hun eentje alle vaste lasten betalen. Zij komen bovendien niet in aanmerking voor bepaalde financiële tegemoetkomingen en regelingen voor meerpersoonshuishoudens (al dan niet met kinderen). SUN Nederland heeft daarom gevraagd om bij de uitwerking en uitvoering van de maatregelen expliciet beleid te ontwikkelen voor deze doelgroep.
Uit ervaringsverhalen weten we ook dat er veel mensen zijn die angst hebben om tegemoetkoming in de energielasten aan te vragen. Angst dat zij dit naderhand terug moeten betalen. Juist bij de doelgroep die het Social Climate Fund wil bereiken speelt deze angst een grote rol. We zien dit bijvoorbeeld ook terug in de aanvragen voor de energietoeslag, die door een deel van de doelgroep niet is aangevraagd ook al was deze wel hard nodig. Ons advies is verder om speciaal oog te hebben voor de redenen waarom mensen geen beroep doen op voorzieningen blijkens recent gehouden onderzoeken en voor de doelgroep ouderen.

Aanbod noodhulpbureaus

Net als gemeenten zouden ook SUN-noodhulpbureaus een rol kunnen spelen bij het bereiken van kwetsbare huishoudens. Zo is er een goed voorbeeld van de gemeente Rheden die samen met het noodhulpbureau heeft samengewerkt om de energietoeslag van €800,- euro gespreid te betalen, zodat de compensatiegelden ook daadwerkelijk werden ingezet voor het betalen van de energierekening.
Een ander voorbeeld is het Crisisfonds Zutphen waar mensen die door de hoge energiekosten in de financiële problemen kwamen via een hulp- of dienstverlener een aanvraag konden indienen voor een gift. Het Crisisfonds heeft in zeer korte tijd 346 aanvragen toegekend voor een bedrag van €495.000 en bij een deel van de inwoners een armoedeval weten te voorkomen.
Ook verwezen we naar het recent uitgegeven Kennisdocument ‘Regelvrije budgetten’, waarin de rol van gemeentelijke maatwerkbudgetten en die van SUN-noodhulpbureaus nader staan uitgewerkt.
In een eerder stadium heeft SUN Nederland samen met Klimaatverbond Nederland, LSA Bewoners, Sterk uit Armoede, Buurkracht, TNO en RVO een rapport uitgebracht over energiearmoede en mogelijke oplossingen die mensen met urgente noden zelf hebben aangedragen op dit terrein. Het is ons advies om de aanbevelingen hieruit over te nemen.

Interesse om met ons van gedachten te wisselen over bovenstaande onderwerpen? Laat dit dan weten via info@sunnederland.nl.

Lees hier de gehele brief met onze inbreng voor het Social Climat Fund.