Datadashboard biedt inzicht: structureel probleem mondzorg

Mede omdat mondzorg voor personen van 18 jaar of ouder niet vergoed wordt vanuit de basiszorgverzekering, komen er regelmatig aanvragen bij de noodhulpbureaus binnen voor tandheelkundige kosten. Uit het Datadashboard Urgente Noden (DUN) blijkt dat dit type aanvragen toeneemt. Op basis van de huidige gegevens durven we zelfs te stellen dat er sprake is van een structureel probleem. Vandaar dat wij er via een persbericht en NOS-journaal aandacht voor hebben gevraagd. Ook hebben de noodhulpbureaus en SUN Nederland de data uit DUN aangeleverd voor een onderzoek dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS naar ‘zorgmijding van mondzorg om financiële redenen’.

Regelmatig naar de tandarts om uw gebit te laten controleren, is goed voor uw tanden. Afstel van mondzorg kan leiden tot grote(re) gezondheidsproblemen en veel impact hebben op iemands welbevinden.
Hulp- en dienstverleners doen aanvragen voor hun cliënten bijvoorbeeld omdat zij door een ongeval één van hun voortanden missen. Of omdat mensen zich schamen voor een tand die ontbreekt, omdat ze geen kroon kunnen betalen. Ze durven daardoor niet meer te lachen, deel te nemen aan sociaal verkeer of te solliciteren. Een slecht gebit kan op die manier bijdragen aan een sociaal isolement.

Datadashboard geeft inzicht

Op dit moment leveren 14 noodhulpbureaus over de afgelopen drie jaar data aan voor het Datadashboard Urgente Noden. Daaruit blijkt dat sinds 2019 voor meer dan één miljoen euro is aangevraagd voor tandartskosten en andere mondzorg. Van die aanvragen is er maar liefst een bedrag van 366.000 euro toegekend. We zien daarbij een verdubbeling van het aangevraagde bedrag in 2021 en 2022 ten opzichte van het aangevraagde bedrag in 2019 en 2020.
Kijken we naar wie de aanvragers zijn, dan zien we dat er meer aanvragen voor mannen zijn dan voor vrouwen. Het merendeel van de groep waarvoor is aangevraagd bestaat uit eenpersoonshuishoudens. Ongeveer de helft van de aanvragen betreft mensen die een uitkering hebben. De leeftijdsgroep van de meeste aanvragen ligt vooral tussen de 30 en 50 jaar. Maar ook zijn er aanvragen voor jongeren met een DUO-uitkering. Alhoewel we voorzichtig moeten zijn met het trekken van al te snelle conclusies uit de beschikbare data (al was het alleen al omdat nog niet alle noodhulpbureaus deelnemen), geeft DUN wel een beeld dat steeds meer mensen moeite hebben om mondzorg te betalen.

Aandacht in NOS-journaal

Het Dashboard is door SUN Nederland bedacht en gefinancierd en is in samenwerking met de noodhulpbureaus tot stand gekomen met het gezamenlijke doel om inzichten te verkrijgen over aanvragen voor noodhulp. Inzichten waarover SUN Nederland in gesprek kan gaan met het Rijk, fondsen en gemeenten waar nog geen noodhulpbureau is, terwijl een lokaal noodhulpbureau de gegevens goed kan benutten om in gesprek te gaan met de gemeente(n) uit het eigen werkgebied.

ACTA-onderzoek in opdracht ministerie

Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ernst Kuipers, heeft samen met o.a. de VGN, Zorgverzekeraars Nederland en de Mondzorgalliantie aangegeven meer zicht te willen krijgen op het probleem van de toegang van mondzorg voor minima en kwetsbare groepen. Hij heeft opdracht gegeven aan ACTA (Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam) om onderzoek te doen naar: ‘wanneer spreken we van ongewenste mijding van mondzorg? Hoeveel volwassenen in Nederland krijgen om financiële redenen geen mondzorg? en Welke doelgroepen zijn te onderscheiden?’ Op basis van dit onderzoek wil de minister werken aan maatregelen die de toegang tot mondzorg verbeteren. SUN Nederland en de aan DUN deelnemende noodhulpbureaus dragen graag een steentje bij aan het maatschappelijke debat en dit onderzoek, door de data uit het Datadashboard anoniem ter beschikking te stellen aan de onderzoekers. De ACTA-onderzoekers werken aan een heldere definitie van wenselijke-, noodzakelijke-, urgente zorg en noodzorg. Vanuit ons perspectief hebben wij aangegeven dat er naast deze medische definitie ook gekeken moet worden naar de impact van een gebitsprobleem op iemands leven en de manier waarop deze participatie in de weg staat.

Niet afwachten, maar actie

De onderzoeksresultaten zullen pas in het voorjaar van 2023 worden gepresenteerd. Voordat er maatregelen zijn doorgevoerd zijn we weer een tijd verder. Tot die tijd willen de noodhulpbureaus mensen met pijnklachten zeker niet in de kou laten staan.
Ook zijn er diverse goede initiatieven die we als voorbeeld willen benoemen. Zo trekt ‘Dokters van de Wereld’ met de mobiele tandartspraktijk ‘de Mondzorgkaravaan’ door het land. Elke maand voeren zij in een andere provincie noodbehandelingen uit en geven voorlichting om tandbederf te voorkomen aan vooraf geselecteerde patiënten. Vaak mensen met schulden, ongedocumenteerden en/of migranten.
In Rotterdam organiseren Fonds Bijzondere Noden Rotterdam FBNR, Stichting Present Rotterdam, Stichting ANDERS Rotterdam en de Rotterdamse Tandartsvereniging (RTV) de Rotterdamse tandartsdag. Mensen met acute klachten en pijnproblemen aan hun gebit krijgen een behandeling aangeboden als zij geen verzekering voor een tandartsbehandeling kunnen afsluiten vanwege hun financiële situatie.
Ook tandheelkundige opleidingen bieden soms gratis of goedkope behandelingen aan. En natuurlijk verlenen veel noodhulpbureaus een gift aan mensen met acute pijnklachten als gevolg van tandproblemen. Sommigen hebben een samenwerking met tandartspraktijken die zorg verlenen tegen gereduceerd tarief, weer andere werken samen met (gepensioneerde) tandartsen die het noodhulpbureau voorzien van adviezen over de gedane mondzorg-aanvragen. Op die manier komen er goed onderbouwde afwegingen tot stand.
Heeft u andere inspirerende voorbeelden die het delen waard zijn? Laat het ons vooral weten!